My, organizacje non-profit zajmujące się problemem zanieczyszczenia powietrza, uważamy, że jakość powietrza w naszym regionie jest nadal gorsza niż w innych krajach Unii Europejskiej.
Zanieczyszczenie powietrza wpływa negatywnie na nasze zdrowie i jakość życia. Szkodliwe substancje zawarte w powietrzu są odpowiedzialne za ponad 70 tysięcy przedwczesnych zgonów rocznie w państwach grupy V4, a to tylko wierzchołek góry lodowej. Zła jakość powietrza powoduje poważne problemy zdrowotne i generuje ogromne koszty ekonomiczne.
Biorąc pod uwagę transgraniczny charakter problemu, zanieczyszczenie powietrza to sprawa, którą państwa sąsiadujące ze sobą muszą zająć się wspólnie.
Wszyscy chcemy żyć w regionie mniej dotkniętym skutkami zanieczyszczeń powietrza takimi jak zgony, choroby układu oddechowego i układu krążenia. Zwracamy się wobec tego do rządów naszych krajów, władz samorządowych i miejskich, by podjęły rekomendowane przez nas działania w czterech wymienionych poniżej obszarach:
- Ogrzewanie budynków
Główną przyczyną zanieczyszczenia powietrza w naszych krajach jest ogrzewanie mieszkań przy użyciu paliw stałych takich jak węgiel brunatny czy drewno o zbyt wysokiej wilgotności oraz przy użyciu innych paliw niskiej jakości. Dodatkowo nadal istnieje problem nielegalnego spalania śmieci.
Proponowane rozwiązania:
- zakaz sprzedaży niskiej jakości węgla, mułów i flotokoncentratów,
- rozwój sieci ciepłowniczej,
- nakaz przyłączenia budynków do sieci centralnego ogrzewania, jeśli sieć taka jest dostępna w danym miejscu,
- przeprowadzanie bardziej efektywnych kontroli paliw spalanych w piecach,
- bezwzględny zakaz spalania odpadów zielonych,
- rozwój odnawialnych źródeł energii, jak również zastosowanie energooszczędnych rozwiązań w budynkach mieszkalnych,
- zakaz palenia w celach rekreacyjnych w kominkach w czasie epizodów smogowych,
- zwiększenie jakości i liczby przeprowadzanych kontroli pieców i urządzeń grzewczych.
- Transport
Na obszarach miejskich poważnym źródłem zanieczyszczenia powietrza jest transport drogowy. Taki stan rzeczy spowodowany jest dużą liczbą samochodów, poruszających się po naszych miastach, ich wiekiem, jak również faktem rozwijania infrastruktury, która uprzywilejowuje transport indywidualny względem publicznego oraz niedofinansowaniem tego ostatniego.
Proponowane rozwiązania:
- rozwój sieci transportu publicznego w miastach i na terenach podmiejskich,
- uprzywilejowanie transportu publicznego np. poprzez wyznaczanie bus pasów,
- poprawa jakości i liczby połączeń między centrami miast a przedmieściami,
- wprowadzenie nowoczesnych rozwiązań technologicznych, takich jak zintegrowane systemy zarządzania ruchem i polityką parkingową, tworzenie aplikacji wykorzystujących dane miejskie,
- rozwój car-sharingu,
- wykorzystanie w transporcie publicznym autobusów z silnikiem Euro 6 oraz autobusów zeroemisyjnych,
- uspokajanie ruchu samochodowego w dzielnicach mieszkalnych poprzez zmniejszenie liczby pasów ruchu, wprowadzenie ograniczeń prędkości i większej liczby stref dla pieszych,
- rozwój infrastruktury rowerowej i publicznego systemu wypożyczania rowerów,
- tworzenie w miastach stref niskoemisyjnych,
- wprowadzenie opłat za wjazd do centrum oraz innych opłat związanych z użytkowaniem dróg i emisją spalin,
- wprowadzenie bardziej zróżnicowanego systemu opodatkowania pojazdów w zależności od norm ekologicznych, jakie spełnia dane auto,
- wprowadzenie nowych bardziej ekologicznych rozwiązań dla transportu towarów w miastach,
- ograniczenie korzystania ze skuterów i motocykli z silnikiem spalinowym,
- badanie poziomu emisji spalin podczas kontroli drogowych,
- kary za wycinanie filtrów cząstek stałych w samochodach z silnikiem Diesla,
- wprowadzenie opłat parkingowych za wszystkie miejsca parkingowe w mieście bez wyjątku.
- Przemysł
W krajach wyszehradzkich mamy kilka regionów, w których to właśnie przemysł odpowiedzialny jest za złą jakość powietrza. Wpisanie wyjątków do dyrektywy unijnej w sprawie emisji przemysłowych (EU BAT) doprowadziło do wysokich stężeń pyłu zawieszonego w powietrzu.
Proponowane rozwiązania:
- wprowadzenie bardziej restrykcyjnych przepisów dotyczących emisji niezorganizowanej i jej kontroli,
- skreślenie z zapisów dyrektywy obecnie obowiązujących wyjątków.
- Edukacja
Wierzymy, że nawet świetne przepisy prawne nie przyniosą pożądanych efektów, jeśli nie będziemy zmieniać świadomości społecznej. Wszystkie kraje grupy wyszehradzkiej powinny zatem oprócz rozwiązywania problemów leżących u źródeł zanieczyszczeń podjąć następujące działania:
- wprowadzić system alarmowania o smogu oparty na prognozach, tak by można było przygotować się do epizodu smogowego przed jego zaistnieniem,
- przekazywać precyzyjne, dla wszystkich zrozumiałe i bieżące informacje dotyczące jakości powietrza przy zastosowaniu norm WHO,
- unowocześniać sposoby badania jakości powietrza, szczególnie metody pomiaru ultradrobnych cząstek występujących w powietrzu,
- przeprowadzać ogólnokrajowe kampanie informacyjne w mediach jak również akcje edukacyjne skierowane do dzieci, rozbudować strony internetowe i aplikacje mobilne o charakterze informacyjno-edukacyjnym,
- informować społeczeństwo o skutkach zdrowotnych zanieczyszczenia powietrza; szczególnie ważne jest, by mówić o negatywnym wpływie, jakie mają na zdrowie substancje powstające przy spalaniu śmieci. By zapewnić nam lepszą opiekę zdrowotną, lekarki i lekarze powinni posiadać profesjonalną wiedzę w tym zakresie,
- uczyć jak efektywnie spalać drewno i jaka powinna być właściwa wilgotność drewna używanego do spalania,
- promować Dzień Bez Samochodu oraz Europejski Tydzień Mobilności,
- wypracować bardziej klarowne, jasno sprecyzowane przepisy prawne,
- promować carpooling,
- zachęcać firmy, by zajęły się planowaniem mobilności osób przez siebie zatrudnionych w ramach działań CSR.
Podpisano:
Clean Air Action Group (Levegő Munkacsoport Országos Környezetvédő Egyesület)
Clear Skies (Čisté Nebe)
Warsaw’s Smog Alert (Warszawski Alarm Smogowy)